Cơn Bốc Hỏa Là Gì?

Bốc hỏa – hiện tượng nóng bừng đột ngột lan tỏa khắp cơ thể – là một trong những triệu chứng phổ biến nhất ở phụ nữ giai đoạn tiền mãn kinh (TMK) và mãn kinh. Theo thống kê của Hiệp hội Mãn kinh Bắc Mỹ (North American Menopause Society – NAMS), có tới 75–80% phụ nữ trong độ tuổi 45–55 từng trải qua các cơn bốc hỏa. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, giấc ngủ và chất lượng sống hàng ngày của người phụ nữ.

Cơn bốc hỏa là gì?

Cơn bốc hỏa là cảm giác nóng bừng lan tỏa từ vùng ngực lên cổ, mặt rồi toàn thân, thường kèm theo đỏ bừng da, ra mồ hôi ướt đẫm và cảm giác lạnh run sau đó. Một cơn bốc hỏa điển hình kéo dài từ 1–5 phút, nhưng có thể xảy ra nhiều lần trong ngày, đặc biệt vào ban đêm – còn được gọi là “mồ hôi đêm”.

Tùy vào thể trạng và mức độ rối loạn nội tiết, mỗi người phụ nữ có thể trải qua từ vài cơn nhẹ mỗi tuần đến hàng chục cơn mỗi ngày. Những đợt bốc hỏa ban đêm thường khiến phụ nữ phải thay áo ngủ hoặc ga giường, dẫn đến mất ngủ kéo dài và suy giảm tinh thần.

Nguyên nhân gây bốc hỏa: Hormone và não bộ “mất sóng”

Nguyên nhân chủ yếu của hiện tượng bốc hỏa là sự suy giảm và dao động nồng độ hormone sinh dục nữ – đặc biệt là estrogen. Khi buồng trứng suy giảm chức năng ở giai đoạn TMK, lượng estrogen giảm nhanh khiến trung tâm điều hòa nhiệt tại vùng hạ đồi của não bộ bị “rối loạn cảm biến”. Điều này dẫn đến việc não bộ hiểu nhầm thân nhiệt đang tăng, kích hoạt phản ứng giãn mạch máu và ra mồ hôi để “giải nhiệt”, dù thực tế cơ thể không hề quá nóng.

Nghiên cứu công bố trên tạp chí JAMA (Journal of the American Medical Association, 2015) với dữ liệu từ Women's Health Initiative (WHI) – một trong những nghiên cứu quy mô lớn nhất về sức khỏe phụ nữ – chỉ ra rằng cơn bốc hỏa có thể kéo dài trung bình tới 7,4 năm, thậm chí 10–11 năm ở một số nhóm phụ nữ.

Ngoài ra, nồng độ hormone luteinizing hormone (LH) tăng cao – vốn là hệ quả của sự thiếu hụt estrogen – cũng liên quan mật thiết đến tần suất và cường độ các cơn bốc hỏa.

Bốc hỏa xảy ra khi nào?

Thông thường, bốc hỏa xuất hiện ở độ tuổi từ 45–55 – trùng với giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh. Tuy nhiên, ngày càng nhiều phụ nữ ngoài 35 đã bắt đầu cảm nhận những dấu hiệu đầu tiên, đặc biệt khi họ phải đối mặt với áp lực công việc, chăm sóc gia đình và lối sống ít vận động. Chu kỳ kinh nguyệt không đều, cáu gắt, mất ngủ, giảm ham muốn, vã mồ hôi về đêm là những dấu hiệu điển hình.

Tài liệu “Sản Phụ Khoa – Những điều cần biết” (NXB Mosby) cũng ghi nhận: Bốc hỏa thường đi cùng với rối loạn kinh nguyệt do sự rút ngắn pha hoàng thể, giảm phóng noãn, dẫn đến hiện tượng thiểu kinh và vô kinh.

Bốc hỏa ảnh hưởng thế nào đến cuộc sống?

Bốc hỏa không chỉ là triệu chứng sinh lý mà còn là một vấn đề tâm lý – xã hội:

• Giấc ngủ gián đoạn do mồ hôi đêm làm phụ nữ thức giấc nhiều lần.

• Tăng nguy cơ trầm cảm và lo âu do mất ngủ kéo dài và căng thẳng thần kinh.

• Giảm hiệu suất công việc và chất lượng sống.

• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, do sự dao động nội tiết ảnh hưởng đến chuyển hóa lipid và huyết áp.

Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Menopause (2020), phụ nữ có cơn bốc hỏa kéo dài và dữ dội có nguy cơ cao hơn với hội chứng chuyển hóa và tăng huyết áp.

Các yếu tố làm trầm trọng thêm bốc hỏa

Một số yếu tố có thể kích hoạt hoặc làm tăng mức độ nghiêm trọng của cơn bốc hỏa bao gồm:

• Ăn nhiều đường tinh luyện

• Uống rượu, bia

• Caffeine (trong cà phê, trà đậm)

• Hút thuốc lá

• Căng thẳng kéo dài

• Môi trường nóng bức, không thông thoáng

• Hoạt động thể lực quá sức vào buổi tối

Làm sao để kiểm soát cơn bốc hỏa hiệu quả?

1. Bổ sung estrogen đúng cách

Sự thiếu hụt estrogen là nguyên nhân cốt lõi của các cơn bốc hỏa. Do đó, việc bổ sung estrogen một cách an toàn và hợp lý là phương pháp cơ bản để kiểm soát triệu chứng.

• Liệu pháp hormone thay thế (HRT): Được chỉ định trong các trường hợp nặng nhưng cần theo dõi y tế sát sao do nguy cơ tác dụng phụ (ung thư nội mạc tử cung, bệnh tim mạch…).

• Estrogen thực vật (phytoestrogen) từ mầm đậu nành, củ mài, hạt lanh… là giải pháp tự nhiên, an toàn, có thể sử dụng lâu dài.

Một nghiên cứu tại Đại học Helsinki (Phần Lan, 2021) trên 700 phụ nữ tiền mãn kinh cho thấy: Sau 12 tuần sử dụng isoflavone từ đậu nành (80mg/ngày), tần suất và cường độ bốc hỏa giảm đến 60%.

2. Bổ sung vitamin và vi chất hỗ trợ nội tiết

• Vitamin E: Giúp giảm mức độ nghiêm trọng của bốc hỏa (ghi nhận từ nghiên cứu trên tạp chí Gynecologic and Obstetric Investigation, 2007).

• Vitamin B6, B12: Tăng cường chuyển hóa thần kinh, cải thiện giấc ngủ và giảm lo âu.

• Magie và canxi: Giúp ổn định hệ thần kinh thực vật, giảm đánh trống ngực và mất ngủ về đêm.

3. Thay đổi lối sống – “liệu pháp phi dược lý”

• Hạn chế thực phẩm gây kích thích: đường, rượu, cà phê, thực phẩm cay nóng.

• Tập luyện thể dục nhẹ nhàng: yoga, đi bộ, thiền, dưỡng sinh giúp ổn định tâm trí và hormone.

• Giữ phòng ngủ mát mẻ, thông thoáng: tránh nhiệt độ cao về đêm.

• Ngủ đúng giờ, giảm tiếp xúc thiết bị điện tử trước ngủ.

• Tránh căng thẳng, chia sẻ công việc và trách nhiệm với người thân.

4. Sử dụng sản phẩm hỗ trợ từ thiên nhiên

Nhiều sản phẩm hỗ trợ điều hòa nội tiết từ thảo dược như: dầu hoa anh thảo, đậu nành, cỏ ba lá đỏ, cây thiên ma, black cohosh… đã được chứng minh có hiệu quả giảm bốc hỏa, cải thiện tâm trạng và giấc ngủ. Cần lựa chọn sản phẩm uy tín, có nghiên cứu lâm sàng và được Bộ Y tế cho phép lưu hành.

Tham khảo sản phẩm: Viên uống Bổ Sung Nội Tiết Hyper Evening Primrose Oil 180 viên

Bốc hỏa là hiện tượng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Việc nhận diện sớm và can thiệp kịp thời bằng phương pháp khoa học – từ thay đổi lối sống, bổ sung vi chất đến lựa chọn giải pháp nội tiết an toàn – sẽ giúp phụ nữ tuổi tiền mãn kinh bước qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng, tự tin và khỏe mạnh hơn.

Hãy lắng nghe cơ thể và chủ động chăm sóc sức khỏe nội tiết từ sau tuổi 35 – vì vẻ đẹp và chất lượng sống của bạn trong suốt chặng đường còn lại.

Tìm hiểu thêm: Mình hết bốc hỏa và không bị mất ngủ nữa