Đau Cổ Vai Gáy Có Nguy Hiểm, Dùng Thuốc Nào Để Chữa?

Hội chứng đau cổ vai gáy là một tình trạng lâm sàng phổ biến, tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, hiệu suất làm việc và sức khỏe tinh thần của người bệnh. Tình trạng này gây ra cảm giác đau nhức, tê mỏi hoặc co cứng vùng cổ, vai và gáy, làm giảm khả năng vận động và tăng mức độ mệt mỏi kéo dài. Việc nhận biết nguyên nhân, can thiệp điều trị đúng cách và chủ động dự phòng là chìa khóa để kiểm soát hiệu quả hội chứng này.

1. Nguyên nhân gây đau cổ vai gáy

Các nguyên nhân gây đau cổ vai gáy có thể được phân loại thành hai nhóm chính: yếu tố cơ học và yếu tố bệnh lý.

1.1. Nguyên nhân cơ học

• Tư thế sai lệch khi ngủ hoặc làm việc: Sử dụng gối đầu quá cao, nằm nghiêng trên bề mặt cứng, hoặc duy trì tư thế cúi đầu lâu trong công việc văn phòng, lái xe, sửa chữa kỹ thuật... có thể gây chèn ép lên các cơ, dây chằng và thần kinh vùng cổ vai gáy.

• Lão hóa hệ thống cơ xương khớp và mạch máu: Theo thời gian, cấu trúc mô mềm và hệ mạch vùng cổ dần mất tính đàn hồi, dẫn đến hiện tượng co cứng và thiếu máu cục bộ tạm thời.

1.2. Nguyên nhân bệnh lý

• Thoái hóa cột sống cổ, thoát vị đĩa đệm: Là những bệnh lý mạn tính thường gặp ở người trung niên và cao tuổi, gây tổn thương cấu trúc cột sống cổ và chèn ép rễ thần kinh.

• Chấn thương vùng cổ: Do tai nạn, chơi thể thao hoặc các tác động ngoại lực.

• Dị tật bẩm sinh hoặc viêm nhiễm: Như vẹo cổ bẩm sinh, viêm khớp dạng thấp vùng cột sống cổ...

Tình trạng đau cổ vai gáy khiến người bệnh khó chịu, mất tập trung, giảm hiệu quả làm việc

2. Triệu chứng đau cổ vai gáy

Triệu chứng của hội chứng đau cổ vai gáy có thể xuất hiện cấp tính (đột ngột) hoặc diễn tiến âm thầm, tăng dần theo thời gian. Biểu hiện thường trở nên rõ rệt sau khi ngủ dậy, do tư thế ngủ sai hoặc máu không lưu thông tốt trong khi nghỉ ngơi, hoặc sau thời gian làm việc kéo dài trong tư thế tĩnh, đặc biệt là ở những người làm việc văn phòng, lái xe đường dài, hoặc phải cúi đầu thường xuyên.

2.1. Đau vùng cổ – vai – gáy

• Cơn đau thường khởi phát từ vùng cổ, sau đó lan ra sau gáy, lên đầu, hoặc lan xuống vai, cánh tay và thậm chí tới tận các ngón tay.

• Tính chất đau có thể:

  • Âm ỉ, kéo dài, nhất là trong các trường hợp do co cứng cơ hoặc thiếu máu cục bộ.

  • Đau nhói, buốt, như điện giật, thường gặp khi có hiện tượng chèn ép rễ thần kinh (như trong thoát vị đĩa đệm cổ).

• Đau tăng lên khi vận động cổ, đặc biệt khi xoay đầu, cúi ngửa, hoặc khi ho, hắt hơi.

• Một số trường hợp có thể xuất hiện đau kiểu cơ học, nghĩa là giảm khi nghỉ ngơi và tăng khi vận động.

Đau cổ vai gáy có nhiều nguyên nhân

2.2. Cứng cổ, hạn chế vận động

• Người bệnh có cảm giác cổ bị cứng, khó xoay hoặc nghiêng đầu sang hai bên.

• Việc thực hiện các động tác đơn giản như quay đầu khi lái xe, cúi đầu khi đọc sách, hoặc ngẩng đầu khi nhìn lên trở nên khó khăn và đau đớn.

• Trong một số trường hợp nặng, người bệnh phải xoay cả thân người thay vì chỉ quay cổ để tránh cơn đau bùng phát.

2.3. Tê mỏi chi trên

• Cảm giác tê rần, châm chích hoặc kiến bò xuất hiện ở vai, cánh tay, khuỷu tay, cẳng tay và bàn tay, thường kèm theo yếu cơ mức độ nhẹ đến trung bình.

• Biểu hiện rõ nhất khi người bệnh giơ tay cao, cầm nắm vật nặng hoặc lái xe lâu, do lưu lượng máu bị suy giảm hoặc rễ thần kinh bị chèn ép.

• Một số trường hợp, người bệnh có thể thấy rơi đồ vật khỏi tay mà không kiểm soát được, hoặc giảm cảm giác ở đầu ngón tay.

2.4. Rối loạn thần kinh thực vật và giấc ngủ

• Do đau kéo dài và tình trạng kích thích rễ thần kinh cổ, nhiều bệnh nhân có thể gặp phải:

  • Mất ngủ kinh niên hoặc ngủ không sâu giấc, đặc biệt là khi nằm nghiêng về bên đau.

  • Đau đầu âm ỉ, vùng chẩm hoặc vùng trán, kèm theo cảm giác mệt mỏi, nặng đầu vào buổi sáng.

  • Giảm khả năng tập trung, dễ quên, giảm hiệu suất làm việc, do đau mạn tính ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

  • Chóng mặt, choáng váng, ù tai hoặc hoa mắt khi thay đổi tư thế đột ngột, liên quan đến rối loạn tuần hoàn sống nền hoặc chèn ép động mạch đốt sống thân nền.

3. Phương pháp điều trị

Tùy theo mức độ nghiêm trọng và nguyên nhân gây bệnh, việc điều trị đau cổ vai gáy bao gồm các phương pháp không dùng thuốc, sử dụng thuốc và can thiệp bằng vật lý trị liệu.

3.1. Điều trị không dùng thuốc

• Xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu: Tác động lên hệ thần kinh ngoại biên, giúp tăng tuần hoàn máu, giãn cơ và giảm đau hiệu quả.

• Sử dụng nhiệt trị liệu tại nhà: Chiếu hồng ngoại hoặc chườm ấm vùng vai gáy 15–20 phút trước khi ngủ giúp thư giãn cơ, hỗ trợ phục hồi mô mềm.

• Tư thế ngủ và làm việc hợp lý: Dùng gối thấp (khoảng 10 cm), hỗ trợ đường cong sinh lý của cổ; tránh nằm trực tiếp dưới luồng gió máy lạnh hoặc quạt.

3.2. Điều trị bằng thuốc

Khi triệu chứng đau trở nên nghiêm trọng, có thể cần phối hợp các nhóm thuốc sau theo chỉ định của bác sĩ:

• Thuốc giảm đau – kháng viêm: Paracetamol, NSAIDs như diclofenac, ibuprofen; hoặc sử dụng miếng dán chứa salicylate, gel bôi chứa capsaicin, voltaren…

• Thuốc giãn cơ: Tolperisone, eperisone – có tác dụng làm giảm co thắt cơ, tăng lưu thông máu và cải thiện vận động vùng cổ.

• Vitamin nhóm B (B1, B6, B9, B12): Hỗ trợ tái tạo thần kinh bị tổn thương, giảm viêm và phục hồi chức năng dẫn truyền thần kinh. Tuy nhiên, cần lưu ý tránh lạm dụng liều cao để phòng ngừa tác dụng phụ như buồn nôn, rối loạn tiêu hóa, mẩn đỏ da.

Xoa bóp, bấm huyệt giúp giảm đau cổ vai gáy

3.3. Vật lý trị liệu và can thiệp chuyên sâu

• Liệu pháp nhiệt: Chiếu hồng ngoại, chườm ngải cứu, đắp paraffin hoặc ngâm mình trong suối khoáng nóng có tác dụng thư giãn cơ, giảm đau.

• Điện trị liệu: Sử dụng sóng ngắn, dòng xung điện hoặc laser điều trị để giảm viêm, cải thiện tuần hoàn và giảm đau tại chỗ.

• Kéo giãn cột sống cổ bằng hệ thống kỹ thuật số: Đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp có thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa đốt sống cổ.

• Phẫu thuật: Chỉ định cho các trường hợp đặc biệt như thoát vị đĩa đệm nặng, trượt đốt sống, dị tật bẩm sinh không đáp ứng với điều trị nội khoa.

4. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả

4.1. Tư thế đúng và thói quen sinh hoạt lành mạnh

• Luôn giữ tư thế ngồi – đứng – nằm đúng chuẩn sinh lý: giữ thẳng lưng, tránh gập cổ lâu; không gối đầu quá cao.

• Khi xem tivi hoặc làm việc, nên sử dụng ghế có tựa đầu, tay vịn để giảm áp lực lên nhóm cơ cổ vai gáy.

• Không kẹp điện thoại giữa cổ và vai khi nói chuyện.

4.2. Tăng cường vận động và dinh dưỡng

• Tập luyện các bài tập kéo giãn và dưỡng sinh nhẹ nhàng như: nghiêng đầu, xoay cổ, ưỡn cổ, cúi đầu… ít nhất 2 lần mỗi ngày.

• Trong giờ làm việc kéo dài, nên có khoảng nghỉ 5–10 phút mỗi 1–2 giờ để vận động nhẹ, xoay cổ vai.

• Bổ sung các vi chất như canxi, kali, magie cùng các vitamin C, B, E để hỗ trợ sức khỏe thần kinh – cơ.

4.3. Chăm sóc khi có dấu hiệu đau nhẹ

• Nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh.

• Tắm nước ấm, xoa bóp nhẹ nhàng vùng đau để cải thiện lưu thông máu.

• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc giảm đau kéo dài, cần khám chuyên khoa cơ xương khớp hoặc thần kinh khi triệu chứng không cải thiện.

Hội chứng đau cổ vai gáy, dù phổ biến và thường lành tính, nhưng nếu không điều trị sớm và đúng cách, có thể dẫn đến biến chứng mạn tính, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng sống. Việc phối hợp đồng bộ giữa lối sống khoa học, vật lý trị liệu, dinh dưỡng hợp lý và can thiệp y khoa chuyên sâu là chiến lược điều trị và phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay.