Hội chứng buồng trứng đa nang: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hội chứng buồng trứng đa nang là một rối loạn nội tiết tố thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Phụ nữ bị hội chứng đa nang có thể có chu kỳ kinh nguyệt không thường xuyên hoặc kéo dài hay lượng nội tiết tố nam (androgen) dư thừa. Buồng trứng có thể phát triển nhiều nang và không thể giải phóng trứng thường xuyên.

1. Triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang

Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang (Polycystic Ovary Syndrome, viết tắt là PCOS ) thường phát triển vào khoảng thời gian của kỳ kinh nguyệt đầu tiên trong tuổi dậy thì.

Đôi khi hội chứng buồng trứng đa nang phát triển muộn hơn để đáp ứng với việc tăng cân đáng kể.

Các triệu chứng hội chứng buồng trứng đa nang phổ biến nhất là:

- Kinh nguyệt không đều: Sự thiếu rụng trứng khiến niêm mạc tử cung không thể rụng hàng tháng. Chu kỳ kinh nguyệt không đều hoặc kéo dài là dấu hiệu phổ biến nhất của hội chứng buồng trứng đa nang. Ví dụ, phụ nữ có thể có ít hơn 9 kỳ kinh một năm, hơn 35 ngày giữa các kỳ kinh, không có kỳ kinh nào hoặc kinh nguyệt ra nhiều bất thường.

- Chảy máu nhiều: Niêm mạc tử cung hình thành trong một thời gian dài, vì vậy kinh nguyệt của bạn có thể nặng hơn bình thường.

- Dư thừa nội tiết tố nam: Mức độ nội tiết tố nam tăng cao có thể dẫn đến các dấu hiệu thể chất, chẳng hạn như lông mặt bao gồm cả trên lưng, bụng và ngực. Tóc phát triển quá mức được gọi là rậm lông, đôi khi nổi mụn trứng cá nghiêm trọng và chứng hói đầu ở nam giới. Nội tiết tố nam có thể làm cho da tiết dầu hơn bình thường và gây ra mụn trên các vùng như mặt, ngực và lưng trên. Các mảng da sẫm màu có thể hình thành thành các nếp nhăn trên cơ thể như ở cổ, ở bẹn và dưới vú.

- Nhức đầu: Sự thay đổi hormone có thể gây đau đầu ở một số phụ nữ.

- Buồng trứng đa nang: Buồng trứng của bạn có thể to lên và chứa các nang bao quanh trứng khiến buồng trứng có thể không hoạt động thường xuyên.

Các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang thường nghiêm trọng hơn nếu bị béo phì.

Hình ảnh buồng trứng đa nang.

2. Nguyên nhân hội chứng buồng trứng đa nang

Nguyên nhân chính xác của hội chứng buồng trứng đa nang không được biết rõ. Các yếu tố có thể đóng một vai trò bao gồm:

- Kháng insulin: Có tới 70% phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang bị kháng insulin, nghĩa là các tế bào không thể sử dụng insulin đúng cách.

 Insulin là hormone được sản xuất trong tuyến tụy cho phép các tế bào sử dụng đường, nguồn cung cấp năng lượng chính cho cơ thể. Nếu các tế bào trở nên đề kháng với hoạt động của insulin, thì lượng đường trong máu có thể tăng lên và cơ thể phụ nữ có thể sản xuất nhiều insulin hơn. Lượng insulin dư thừa có thể làm tăng sản xuất androgen, gây khó rụng trứng.

+ Insulin là một loại hormone do tuyến tụy sản xuất để giúp cơ thể sử dụng đường từ thực phẩm để tạo năng lượng.

Khi các tế bào không thể sử dụng insulin đúng cách, nhu cầu insulin của cơ thể tăng lên. Tuyến tụy tạo ra nhiều insulin hơn để bù đắp. Insulin bổ sung kích hoạt buồng trứng sản xuất nhiều nội tiết tố nam hơn.

+ Béo phì là nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng insulin. Cả béo phì và kháng insulin đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường type 2.

Phụ nữ béo phì cũng là nguyên nhân gây kháng insulin.

- Viêm mức độ thấp (Low-grade inflammation): Thuật ngữ này được sử dụng để mô tả quá trình sản xuất các chất của tế bào bạch cầu để chống lại nhiễm trùng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang có một loại viêm mức độ thấp kích thích buồng trứng đa nang sản xuất nội tiết tố nam, có thể dẫn đến các vấn đề về tim và mạch máu.

- Di truyền: Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng một số gen nhất định có thể được liên kết với hội chứng buồng trứng.

3. Các biến chứng của hội chứng buồng trứng đa nang

Các biến chứng của PCOS có thể bao gồm:

• Đái tháo đường thai kỳ hoặc huyết áp cao do mang thai

• Sảy thai hoặc sinh non

• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu - một chứng viêm gan nặng do tích tụ chất béo trong gan

• Hội chứng chuyển hóa - một nhóm các tình trạng bao gồm huyết áp cao, lượng đường trong máu cao và mức cholesterol hoặc chất béo trung tính bất thường làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch

• Bệnh đái tháo đường type 2 hoặc tiền đái tháo đường

• Chứng ngưng thở lúc ngủ

• Trầm cảm, lo lắng và rối loạn ăn uống

• Chảy máu tử cung bất thường

• Ung thư niêm mạc tử cung (ung thư nội mạc tử cung)

Béo phì có liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang và có thể làm trầm trọng thêm các biến chứng của rối loạn này.

4. Ảnh hưởng của hội chứng buồng trứng đa nang đến mang thai

Phụ nữ nên theo dõi đường huyết để giảm lượng đường trong máu để mang thai khỏe mạnh.

Hội chứng buồng trứng đa nang làm gián đoạn chu kỳ kinh nguyệt bình thường và khó mang thai hơn. Từ 70 - 80% phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang có vấn đề về khả năng sinh sản. Tình trạng này cũng có thể làm tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ.

Phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang có nguy cơ cao gấp đôi phụ nữ không bị sinh non với nhiều nguy cơ bị sảy thai, cao huyết áp và đái tháo đường thai kỳ.

Tuy nhiên, phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang có thể mang thai bằng cách sử dụng các phương pháp điều trị hỗ trợ sinh sản giúp cải thiện quá trình rụng trứng. Giảm cân và giảm lượng đường trong máu có thể cải thiện cơ hội mang thai khỏe mạnh.

5. Điều trị hội chứng buồng trứng đa nang

Điều trị hội chứng buồng trứng đa nang thường bắt đầu bằng việc thay đổi lối sống như giảm cân, ăn kiêng và tập thể dục.

Chỉ giảm từ 5 - 10% trọng lượng cơ thể có thể giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt và cải thiện các triệu chứng hội chứng buồng trứng đa nang. Giảm cân cũng có thể cải thiện mức cholesterol, giảm insulin, giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đái tháo đường. Bất kỳ chế độ ăn kiêng nào giúp phụ nữ giảm cân đều có thể giúp ích cho tình trạng của phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang. Tuy nhiên, một số chế độ ăn kiêng có thể có lợi thế hơn những chế độ ăn khác.

Các nghiên cứu so sánh chế độ ăn kiêng cho hội chứng buồng trứng đa nang đã phát hiện ra rằng chế độ ăn ít carbohydrate có hiệu quả cho cả việc giảm cân và giảm mức insulin.

Chế độ ăn có chỉ số đường huyết thấp (GI thấp) nhận hầu hết các loại carbohydrate từ trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt tốt hơn so với chế độ ăn kiêng giảm cân thông thường.

30 phút tập thể dục cường độ trung bình ít nhất 3 ngày một tuần có thể giúp phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang giảm cân. Giảm cân bằng tập thể dục cũng giúp cải thiện quá trình rụng trứng và mức insulin.

Tập thể dục thậm chí còn có lợi hơn khi kết hợp với một chế độ ăn uống lành mạnh. Chế độ ăn kiêng cộng với tập thể dục giúp phụ nữ giảm cân nhiều hơn so với chỉ can thiệp và nó làm giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường và bệnh tim.

6. Khi nào đến gặp bác sĩ?

Phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang, nên đi khám theo hướng dẫn của bác sĩ.

Phụ nữ cần đến gặp bác sĩ khi thấy có những dấu hiệu như chậm kinh và không có thai, mọc lông trên mặt và cơ thể. Nếu đã cố gắng mang thai được hơn 12 tháng nhưng không thành công. Phụ nữ có các triệu chứng của bệnh đái tháo đường, chẳng hạn như khát hoặc đói quá mức, mờ mắt hoặc giảm cân không rõ nguyên nhân.

Nếu phụ nữ bị hội chứng buồng trứng đa nang, nên đi khám theo hướng dẫn của bác sĩ và cần được xét nghiệm thường xuyên để kiểm tra bệnh đái tháo đường, huyết áp cao và các biến chứng khác có thể xảy ra.

Không có loại thuốc nào có thể điều trị triệt để hội chứng buồng trứng đa nang. Tùy theo từng mức độ ảnh hưởng của hội chứng này đến bản thân người bệnh, người bác sĩ sẽ cho chỉ định điều trị chứ không phải có một loại thuốc chuyên biệt nào để điều trị triệt để hội chứng buồng trứng đa nang. Khi bị hội chứng này cần theo dõi suốt đời.