Làm thế nào để ngừa lây nhiễm viêm gan C?

Viêm gan C là một bệnh thường gặp, ước tính có đến  0,5- 1% dân số thế giới bị nhiễm viêm gan C, với tỷ lệ nhiễm cao hơn ở Châu Âu và Đông Địa Trung Hải.

Viêm gan C nếu không được chữa trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như xơ gan, ung thư gan…

Con đường lây truyền viêm gan C

Viêm gan C là một bệnh lây truyền qua đường máu, có nghĩa là nó lây truyền qua tiếp xúc với máu bị nhiễm bệnh. Thông thường vi rút xâm nhập vào cơ thể qua vết thương thủng trên da. Con đường lây truyền phổ biến nhất của bệnh viêm gan C là qua đường tiêm chích (dùng chung kim tiêm với người bị nhiễm bệnh). Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể nhiễm viêm gan C qua vết thương do kim tiêm. Trẻ sinh ra từ người mẹ bị nhiễm viêm gan C (hiếm gặp). Viêm gan C cũng có thể lây khi quan hệ tình dục hoặc dùng chung vật dụng cá nhân (như dao cạo râu hoặc bàn chải đánh răng) với người bị nhiễm, nhưng những trường hợp này rất hiếm.

Dấu hiệu nhận biết

Hầu hết những người mắc bệnh viêm gan C không có bất kỳ triệu chứng nào, đặc biệt là trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, một số người phát triển các triệu chứng ban đầu, có thể bao gồm: Đau khớp, sốt, phát ban, sưng tấy.

Nhưng 3 trong số 4 trường hợp bị nhiễm trùng mạn tính. Ở những người này, các triệu chứng có thể phát triển nhiều năm, thậm chí nhiều thập kỷ sau khi gan bị tổn thương. Những người khác phát triển các triệu chứng từ 2 tuần đến 6 tháng sau khi nhiễm bệnh. Thời gian trung bình để phát triển các triệu chứng là 6 đến 7 tuần sau khi nhiễm vi rút. 

Những người mới bị nhiễm viêm gan C có thể bị sốt từ nhẹ đến nặng, mệt mỏi, đau bụng, chán ăn, buồn nôn, nôn, đau khớp, nước tiểu sẫm màu, phân màu đất sét và vàng da (vàng da). Một người bị nhiễm viêm gan C nhưng không có bất kỳ triệu chứng nào vẫn có thể truyền vi rút cho người khác.

Viêm gan C được chia làm 2 loại cấp tính và mạn tính. Nhiễm viêm gan C cấp tính đề cập đến các triệu chứng xuất hiện trong vòng 6 tháng sau khi mới nhiễm vi rút. Khoảng 20- 30% những người mắc bệnh viêm gan C bị bệnh cấp tính. Sau đó, cơ thể loại bỏ vi rút hoặc chuyển sang giai đoạn nhiễm trùng mạn tính. Nhiễm viêm gan C mạn tính đề cập đến tình trạng nhiễm trùng kéo dài. Phần lớn những người bị nhiễm viêm gan C cấp tính (75% -85%) sẽ chuyển sang dạng bệnh mạn tính.

Các biến chứng

Viêm gan C mạn tính là một bệnh kéo dài với các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra. Trong số những người thuộc nhóm bệnh mạn tính, hơn 2/3 sẽ phát triển bệnh gan. Lên đến 20% sẽ phát triển thành xơ gan, hoặc sẹo gan, trong vòng 20 đến 30 năm. Xơ gan ảnh hưởng đến chức năng gan và khiến men gan trong máu tăng cao. Có đến 5% những người bị nhiễm viêm gan C mạn tính sẽ chết vì ung thư gan hoặc xơ gan. 

Cách phòng tránh

Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường máu. Để giảm nguy cơ lây nhiễm cần: 

- Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân (bàn chải đánh răng và dao cạo râu) với người khác. Xăm mình và xỏ khuyên trên cơ thể có thể khiến bạn gặp rủi ro. 

- Sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. 

- Nhân viên y tế nên đề phòng để tránh bị dính kim tiêm và vứt bỏ kim tiêm và các vật liệu khác dính máu đúng cách.

- Nói chuyện với bác sĩ về các yếu tố nguy cơ của bạn và tuân theo các tiêu chuẩn sàng lọc viêm gan C được khuyến nghị.

- Không sử dụng ma túy bất hợp pháp, nếu không thể từ bỏ không được dùng chung kim tiêm.

Ngoài ra, việc xăm mình và xỏ khuyên cũng khiến bạn gặp rủi ro.

Nếu nhận được một chẩn đoán viêm gan C, thực hiện những biện pháp sau sẽ giúp giữ cho cơ thể khỏe mạnh lâu hơn và bảo vệ sức khỏe của người khác:

- Ngừng uống rượu bởi rượu làm tăng tốc độ tiến triển của bệnh gan.

- Tránh thuốc có thể gây tổn thương gan. Xin ý kiến bác sĩ về các loại thuốc sử dụng, bác sĩ có thể khuyên nên tránh một số thuốc nhất định.

- Giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Hãy lựa chọn lối sống lành mạnh mỗi ngày: chọn một chế độ ăn uống đầy đủ các loại trái cây và rau quả, tập thể dục nhiều nhất các ngày trong tuần, và ngủ đủ giấc để đánh thức cảm giác nghỉ ngơi.

Người bệnh viêm gan C, cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau để ngăn ngừa lây lan hoặc truyền bệnh viêm gan C cho người khác:

- Che vết cắt và vết phồng rộp

- Vứt bỏ đúng cách mọi băng, khăn giấy, băng vệ sinh đã qua sử dụng hoặc bất kỳ thứ gì khác có chứa máu của bạn.

- Rửa tay hoặc bất kỳ đồ vật nào dính máu của bạn

- Làm sạch máu đổ trên bề mặt bằng nước và thuốc tẩy gia dụng

- Không dùng chung vật dụng cá nhân có dính máu của bạn

- Không cho con bú nếu núm vú của bạn bị nứt và chảy máu

- Không hiến máu, tinh trùng hoặc nội tạng.

ThS. BS. Nguyễn Văn Tuấn